08 Maw 2022

Ar gyfer Diwrnod Rhyngwladol Menywod, cawsom sgwrs â Silke Boak, ein Rheolwr Mewnwelediad ac Ymchwil, ynghyd yr heriau y mae hi wedi’i hwynebu a’u goresgyn fel menyw sy’n gweithio gydag anabledd cudd.

Ydych chi erioed wedi cael haint clust ac wedi methu â chlywed yn dda am rai dyddiau? Neu efallai eich bod wedi bod yn nofio a bod eich clustiau wedi cau. Mae'n debyg na wnaethoch chi fwynhau'r teimlad hwnnw o beidio â chlywed yn iawn a gorfod gofyn i bobl ailadrodd yr hyn a ddywedsant. Mae'n flinedig ac efallai eich bod wedi gwirio allan oherwydd ei fod yn waith caled ac yn rhwystredig ac nid oeddech am arafu cyflymder y sgwrs rhag ofn cythruddo eraill.

Er bod y swydd hon wedi'i hysgrifennu'n arbennig ar gyfer Diwrnod Rhyngwladol Menywod, mae'r brwydrau rwy'n eu hwynebu gyda nam ar y clyw wrth gwrs yr un fath ar gyfer dynion hefyd. Fodd bynnag, rwy’n meddwl ei fod yn ychwanegu haen arall o gymhlethdod at fod yn fenyw mewn diwydiant – hyd yn hyn – lle mae dynion yn y mwyafrif, gan fod angen mwy o wydnwch i sicrhau bod eich llais yn cael ei glywed.

Amdana i

Cefais fy ngeni yn 1975 mewn tref fach yn yr Almaen lle cefais fy magu nes symud dramor am y tro cyntaf yn 2000. Y flwyddyn honno cefais fwrsariaeth Erasmus ac roeddwn ar fin astudio am flwyddyn yn ninas hardd Toulouse yn Ne Ffrainc.

Cyn mynd yno, ymwelais â fy awdiolegydd gan fy mod wedi bod yn cael problemau gyda fy nghlyw ers cryn amser.  Pan oeddwn gyda ffrindiau mewn amgylcheddau swnllyd (roedd hynny’n digwydd yn eithaf aml pan oeddwn yn fy ugeiniau cynnar) daeth yn amlwg fy mod yn cael anhawster. Pryd bynnag oedd sŵn cefndir a mwy nag un person arall yn siarad, roeddwn yn cael anhawster i glywed. Ydych chi erioed wedi nodio a gwenu pan ddywedodd rhywun rywbeth wrthych, ond nid oeddech chi'n deall yn iawn yr hyn oedd yn cael ei ddweud?  Wel, dyna oedd yn digwydd i mi y rhan fwyaf o'r amser…daeth fy ffrindiau agos yn dda iawn am sylwi ar hyn ac roedd bob amser yn fy nal i.

Felly, ychydig cyn i mi symud i Ffrainc ym mis Ionawr 2000 y cefais fy set gyntaf o gymhorthion clyw - moment a newidiodd fy mywyd gan nad wyf wedi gallu bod hebddynt ers hynny.

Blynyddoedd cynnar fy ngyrfa

Er bod yna lawer o agweddau ar fy mywyd a gafodd eu gwella ar unwaith o wisgo cymhorthion clyw, mae llawer o amgylchiadau a sefyllfaoedd o hyd lle'r oedd yn rhaid i mi ddysgu sut i fyw gyda nhw a bod yn agored am fy mhroblemau clyw gyda phobl o'm cwmpas.

Ar ôl gorffen fy ngradd, dechreuais weithio fel athrawes ysgol Uwchradd.  O edrych yn ôl, nid hwn oedd y dewis gyrfa gorau i mi ar y pryd gan nad oeddwn yn ddigon hyderus i drafod fy anabledd yn agored gyda’r disgyblion.  Gan fy mod bod amser yn ceisio celu fy anabledd lle bynnag y bo modd, roedd hyn yn ychwanegu lefel arall o bryder yn ogystal â swydd oedd eisoes yn straen lle roeddwn yn dysgu plant blwyddyn 7 a 9.  Ar ôl ychydig, penderfynais ddychwelyd i'r brifysgol a arweiniodd fi i ddod i Gymru.

Efallai eich bod yn credu i mi fynd yn syth i swydd yn ymwneud â thrafnidiaeth.  Ond, allai hynny ddim bod ymhellach o’r gwir.  Cefais fywyd proffesiynol eithaf amrywiol ar ôl cwblhau fy ngradd Meistr mewn Ieithyddiaeth Gymhwysol.  Gweithiais fel dadansoddwr trosedd ar gyfer yr hyn sydd bellach yr Asiantaeth Troseddau Cenedlaethol, roeddwn yn cydlynu cyrsiau hyfforddi heddlu rhyngwladol cyn ymddiddori ym maes Profiad Cwsmeriaid a Mewnwelediadau gyda chorff addysg rhyngwladol ac yn ddiweddarach cwmni teithio byd-eang.  Pan ymunais â Trafnidiaeth Cymru ym mis Gorffennaf 2019, roeddwn yn awyddus i rannu fy mhrofiad am wybodaeth ddadansoddol yn ogystal â Phrofiad Cwsmeriaid ym maes trafnidiaeth gyhoeddus.

Gweithio i TrC

Yn Southgate House yr oeddwn i’n gweithio pan ddechreuais weithio i TrC ym mis Gorffennaf 2019.  Efallai bod gan rai ohonoch chi sy’n cofio gweithio yno deimladau cymysg am yr adeilad ond atgofion melys iawn sydd gen i - gallu rhyngweithio wyneb yn wyneb gyda chydweithwyr - staff TrC ac eraill, a thynnu coes am swîp 'The Apprentice' a’r drafodaeth ddyddiol ynghylch agor y ffenestri.  Cyn y pandemig, roedd bywyd swyddfa yn normal ac roedd gennym eisoes fwy o ryddid yn TrC i weithio mewn lleoliadau eraill.  Yr hyn nad oeddwn yn sylweddoli ar y pryd, fodd bynnag, oedd cymaint anoddach oedd y ffordd hon o weithio i mi mewn perthynas â'm nam ar y clyw.

Sŵn y system awyru, grŵp cymharol fawr o bobl mewn un swyddfa, pobl yn siarad ar draws yr ystafell, sgriniau weithiau'n cuddio eu hwynebau pan oeddent yn siarad - roedd y cyfan yn golygu bod yn rhaid i mi wneud mwy o ymdrech i gadw i fyny â'r sgyrsiau.  Weithiau byddwn yn osgoi cymryd rhan mewn sgyrsiau; roedd hyn yn gwneud i mi deimlo'n unig ac mewn cyfarfodydd, byddwn yn rhy hunanymwybodol i ddweud rhywbeth rhag ofn bod rhywun eisoes wedi’i grybwyll ac nad oeddwn yn ei ddeall yn iawn.

Yn hyn o beth, mae'r newid yn sgil y pandemig i weithio gartref wedi gwneud y sefyllfa yn llawer mwy cynhwysol i mi pan fyddaf yn cymryd rhan mewn cyfarfodydd.  Gallaf droi sain fy ngliniadur i fyny os oes angen, gallaf ychwanegu capsiynau at gyfarfodydd Teams a gallaf hyd yn oed ddefnyddio fy ffôn i anfon y sain yn uniongyrchol i'm cymhorthion clyw.  Mae darllen gwefusau yn llawer haws, hefyd, oni bai bod y camera wedi’i droi i ffwrdd.  Ac mae'n llawer haws dweud wrth rywun na allwch eu clywed ar Teams oherwydd efallai nad yw eu meicroffon yn y lle cywir a fyddai'n ei wneud yn broblem i eraill ac nid i chi yn unig.

Felly, yn hyn o beth, mae’r newid hwn mewn ffordd o weithio wedi bod yn wych.  Ond wrth i Covid ddod â set gyfan o fesurau diogelwch i'n cadw ni'n ddiogel rhag y firws, fe wnaethon nhw fywyd yn llawer anoddach i bobl â nam ar eu clyw: gorchudd wyneb a phellter cymdeithasol yw'r rhai allweddol yma.

Mae ceisio siarad â phobl sy'n gwisgo gorchudd wyneb wedi gwneud rhai sgyrsiau’n eithriadol o anodd os nad yn amhosibl.  Ar ddechrau Covid a phan oedd pobl yn dechrau gwisgo gorchuddion wyneb, yn aml roedd yn rhaid i mi ofyn i'm gŵr siarad ar fy rhan.  Nawr ein bod ni'n dychwelyd i'r swyddfa i weithio, sylwais hefyd na allaf gael sgwrs anffurfiol gyda phobl sy'n gwisgo gorchudd wyneb.  Gan y gallai hyn ddod i ben yn fuan, efallai mai’r ffordd newydd o weithio yw’r ffordd ddelfrydol i mi wrth symud ymlaen – amrywio gweithio o gartref gyda chwrdd â phobl yn y swyddfa neu leoliadau eraill. Wedi dweud hynny, mae cyfarfodydd hybrid yn her newydd gan ei bod yn anoddach dilyn yr hyn y mae pobl yn ei ddweud pan fyddwch ar-lein ac mae eraill mewn ystafell gyda'i gilydd neu i'r gwrthwyneb pan fydd rhywun yn ffonio, ac ni allwch glywed beth maen nhw'n ei ddweud yn glir.